Voortgangsrapportage - Juli 2025 - Regio Deal Het Hogeland

Doelstellingen van de Regio Deal Het Hogeland

De Regio Deal Het Hogeland (Regio Deal) beoogt de brede welvaart in Het Hogeland naar ten minste het Nederlands gemiddelde te brengen. Met name op opgaven rondom de dubbele vergrijzing, de beschikbaarheid en de nabijheid van voorzieningen en de sociaaleconomische positie van inwoners. De Regio Deal biedt perspectief aan alle inwoners en met name zij die dit het hardst nodig hebben. Deze doelstellingen sluiten aan bij de ambities van Nij Begun.

Deze doelstellingen zijn in het convenant vertaald naar drie themalijnen:

• Krachtige kernen, met als doel het versterken van samenredzaamheid van gemeenschappen.
• Kansrijke Hogelandsters, met als doel het verbeteren van de sociaaleconomische positie van inwoners.
• Op het juiste spoor, met als doel het verbeteren van ontwikkelkansen van jongeren

Daarnaast is er een vierde lijn: Het Nieuwe Samenspel. Via de ontwikkeling van het Nieuw Samenspel zorgt de regio voor een bestendige, gelijkwaardige samenwerking tussen betrokken maatschappelijke partners en de overheid.

De maatschappelijke coalitie

Om de doelen van de Regio Deal te realiseren, is een maatschappelijke coalitie opgericht. Op 28 februari is deze maatschappelijke coalitie gestart met de tekening van de Memoranda van Overeenstemming tussen maatschappelijke partners en de gemeente. De maatschappelijke coalitie bestaat uit een breed scala aan partners:

• Mensenwerk Hogeland
• Stichting Groninger Dorpen
• Aletta Jacobs School of Public Health
• SBE (Samenwerkende Bedrijven Eemsregio)
• Ondernemersplatform Het Hogeland
• Gebiedscoöperatie Het Hogeland
• Stuurgroep Lokaal Educatieve Agenda (LEA), vertegenwoordigd door:
  • Voortgezet Onderwijs Noord Groningen (mede namens Terra College); en
  • Stichting Primenius namens het Primair Onderwijs Het Hogeland.
• Biblionet Groningen
• Stichting Werk op Maat
• Gemeente Het Hogeland

De maatschappelijke coalitie heeft sindsdien hard gewerkt aan het concretiseren van de samenwerking en het inhoudelijk programma. Daarbij zijn gesprekken gevoerd over de aard en intentie van de samenwerking, over de benodigde organisatiestructuur, de besluitvormingsprocessen en natuurlijk over de inhoud: welke concrete acties er in gang gezet worden om de doelen van de Regio Deal te realiseren.

Organisatiestructuur

De maatschappelijke coalitie kent een gelaagde organisatiestructuur:

• Een onafhankelijke voorzitter en secretaris (nog te benoemen). Zij begeleiden samen met de regiokassier Het Nieuwe Samenspel.
• Een stuurgroep op strategisch niveau, waarin alle partijen van de MC zitting hebben.
• Minicoalities per themalijn op tactisch/operationeel niveau, aangevuld met twee werkgroepen (communicatie en monitoring & evaluatie). 

De minicoalities hebben met elkaar uitgebreid gesproken over de voorstellen voor de drie themalijnen. Binnen het beschikbare budget zijn afwegingen gemaakt tussen verschillende projecten. Dit is gebeurd op basis van het volgende afwegingskader:

• Bijdrage aan doelen van de Regio Deal zoals opgenomen in het convenant
• Bijdrage aan brede welvaart
• Inwonersgerichtheid en zichtbare en voelbare resultaten
• Aansluiting bij wat al werkt én toegevoegde waarde ten opzichte van bestaand werk
• Mate van samenwerking tussen partijen
• Realistisch en lerend karakter
• Balans tussen themalijnen en doelgroepen

De gemeente Het Hogeland fungeert als ‘regiokassier’ en is verantwoordelijk voor 1) het bewaken van de inhoudelijke en financiële kaders zoals vastgesteld door de raad en vastgelegd in het convenant met het Rijk, 2) voor het financieel beheer van de Regio Deal middelen en 3) voor de financiële en inhoudelijke verantwoording richting het Rijk.

Besluitvorming

De voorstellen van de minicoalities zijn vervolgens ter besluitvorming besproken in de maatschappelijke coalitie. De besluitvorming in de maatschappelijke coalitie werkt op basis van het consentmodel, wat betekent dat besluiten worden genomen wanneer er geen zwaarwegende bezwaren zijn. Dit model bevordert het gezamenlijk eigenaarschap en de gelijkwaardigheid tussen partners, zonder dat dit leidt tot onnodige vertraging. Na een zorgvuldige discussie in de maatschappelijke coalitie zijn er per themalijn een aantal voorwaarden benoemd waar de uitvoering aan moet voldoen. Denk daarbij onder andere aan het borgen van integraliteit in de uitvoering en het voor inwoners begrijpelijk en toegankelijk organiseren en communiceren. Onder die voorwaarden was er in de maatschappelijke coalitie geen bezwaar, waarmee de concept-uitvoeringsagenda is vastgesteld.

De concept-uitvoeringsagenda is vervolgens als voorstel verzonden aan het college van B&W (hierna: het college). Het college heeft op 8 juli haar goedkeuring gegeven aan dit voorstel. Met dit besluit heeft de maatschappelijke coalitie het mandaat gekregen om binnen de bijbehorende inhoudelijke en budgettaire kaders uitvoering te geven aan de uitvoeringsagenda.

De uitvoeringsagenda 2025: waar gaan we mee starten?

Themalijn 1: Krachtige Kernen

De themalijn Krachtige Kernen richt zich op het versterken van samenredzaamheid in de dorpen van Het Hogeland. Het strategisch doel is het verder ontwikkelen van de "samen de schouders eronder"-cultuur om effectief te anticiperen op en om te gaan met de effecten van vergrijzing en verschraling van voorzieningen. De operationele doelen van deze themalijn zijn:

1. Ontwikkelen van dorpseigen aanpakken en toekomstbeelden
2. Verbinden van formele en informele netwerken
3. Inrichten van dorpshuizen en huiskamers als sociale infrastructuur

Binnen de themalijn Krachtige Kernen zijn de volgende concrete projecten gedefinieerd:

Operationeel doel 1.1 Ontwikkelen van dorpseigen aanpakken en toekomstbeelden

• (Her)Start krachtige kernen: Dit project geeft regie aan de gemeenschap via dorpsvisies, participatief actieonderzoek en creatieve methoden zoals Circus Karnivoale. Het doel is om inwoners meer eigenaarschap te geven over de ontwikkeling van hun leefomgeving.
• Pilot Servicepunt: Pilot van een onder­steuningsbureau voor bewonersinitiatieven, gericht op het versterken van lokale samenwerking en gemeenschapskracht.

Operationeel doel 1.2 Verbinding formele en informele netwerken

• Vrijwilligersacademie: Doorontwikkeling van de academie voor training, onder­steuning en kennisuitwisseling tussen vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties in de dorpen.
• DeedMob: Implementatie van een nieuw online platform voor het werven, matchen en ondersteunen van vrijwilligers in Het Hogeland.
• Domein Overstijgende Samenwerking (DOS): Programma gericht op het bevorderen van samenwerking tussen formele en informele zorg in vier pilotdorpen: Eenrum, Warffum, Den Andel en Usquert. Dit programma wordt gefinancierd vanuit de SPUK DOS, maar is in de uitvoering onlosmakelijk verbonden met deze themalijn.
• Dorpsondersteuning van binnenuit: Inzet van dorpsondersteuners die de verbinding leggen tussen inwoners, vrijwilligers en professionele onder­steuning.

Operationeel doel 1.3 Dorpshuizen en thuiskamers als infrastructuur

• Toekomstbestendige dorpshuizen: Onder­steuning van dorpshuisbesturen bij het toekomstbestendig maken van hun accommodaties, inclusief vitaliteitsonderzoek voor besturen en vrijwilligers.
• Thuiskamers Het Hogeland: Uitbreiding van de thuiskamers naar meer locaties, met specifieke aandacht voor Uithuizen-Noord. Het doel is om uiteindelijk 50 thuiskamers te realiseren, ten opzichte van 30 thuiskamers nu.
• Dorpsinformatiepunt Het Hogeland: Inrichten van informatiepunten in dorpen waar inwoners terecht kunnen voor digitale, praktische en informele onder­steuning.
• Het verbreden van mobiele dienstverlening: Uitbreiding van mobiele dienstverlening, onder andere in samenwerking met Biblionet, om meer inwoners te bereiken.

Voor de themalijn Krachtige Kernen is in 2025 een totaalbudget beschikbaar van €831.335

Themalijn 2: Kansrijke Hogelandsters

De themalijn Kansrijke Hogelandsters richt zich op het verbeteren van de sociaaleconomische positie van inwoners. Het strategisch doel is om meer mensen te laten meedoen aan de samenleving, met specifieke aandacht voor versterking van participatie en het gevoel van betrokkenheid en waardering onder inwoners. De operationele doelen van deze themalijn zijn:

1. Starten van leerwerkvoorzieningen voor inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt
2. Ontwikkelen van dorpsgerichte hulpdiensten via informele ontwikkeltrajecten
3. Realiseren van voorzieningen voor ontwikkeling onderweg naar participatie

Binnen de themalijn Kansrijke Hogelandsters zijn de volgende concrete projecten gedefinieerd:

Operationeel doel 2.1 Starten van nieuwe leerwerkvoorzieningen

• Het ontwikkelen van drie nieuwe leerwerkvoorzieningen gericht op het ontwikkelen van werknemersvaardigheden en vakvaardigheden voor inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt. Deze voorzieningen bieden mogelijkheden voor praktijkleren, zowel binnen specifieke locaties als bij ondernemers.

Operationeel doel 2.2 Dorpsgerichte hulpdiensten:

• Het opzetten van praktische, informele en dorpsgerichte hulpdiensten zoals vervoer, zorg, klussendienst en groenonderhoud, waarbij inwoners die het meest aan de kant staan een kans krijgen om zich te ontwikkelen.

Operationeel doel 2.3 Voorzieningen voor ontwikkeling onderweg naar participatie.

• Kansrijke start - Weerbaarheidstraining in het onderwijs: Trainingen gericht op het versterken van de weerbaarheid van jongeren in het onderwijs.
• Jongeren Actie Faciliteit: Fonds om leerlingen uit het onderwijs te betrekken bij en in te zetten voor lokale dorpsinitiatieven.
• Uitbouwen informatiepleinen: Doorontwikkeling van informatiepleinen waar inwoners terecht kunnen voor informatie, advies en onder­steuning.
• Specialistisch begeleidingsprogramma voor mensen met autisme: Ontwikkeling van een specifiek programma gericht op begeleiding naar werk voor mensen met autisme.
• Meedoen en inclusie statushouders: Projecten gericht op inclusie en participatie van statushouders, om opgedane kennis in de praktijk te brengen en te behouden.
• Fundamentoal: Project gericht op taal als basis van meedoen in de maatschappij en op het onderling afstemmen van bestaande initiatieven.

Voor de themalijn Kansrijke Hogelandsters is in 2025 een budget beschikbaar van €314.774.

Themalijn 3: Op het Juiste Spoor

De themalijn Op het Juiste Spoor richt zich op het verbeteren van de ontwikkelkansen van jongeren. Het strategisch doel is ervoor te zorgen dat jeugd in Het Hogeland zich betrokken en gewaardeerd voelt, door te investeren in het samenspel tussen gezin, school en wijk/dorp en preventief te werken aan gezond opgroeien. De operationele doelen van deze themalijn zijn:

1. Realiseren van een effectief netwerk voor vroegsignalering en begeleiding van jongeren
2. Begeleiden van onzichtbare jongeren (NEET - Not in Employment, Education or Training) naar een passend traject richting scholing, werk of begeleiding.

Binnen de themalijn Op het Juiste Spoor zijn de volgende concrete projecten gedefinieerd:

Operationeel doel 1: effectief netwerk voor vroegsignalering en begeleiding van jongeren

• Opzetten multidisciplinair straatteam voor Het Hogeland: Vorming van een slagvaardig en duurzaam samenwerkingsnetwerk dat jongeren vroegtijdig signaleert, begeleidt en ondersteunt. Dit team bestaat uit partners uit onderwijs, zorg, werk en welzijn en vormt een effectieve schakelfunctie tussen signalering en passende onder­steuning

Operationeel doel 2: begeleiden van onzichtbare jongeren naar een passend traject.

• Pak je Toekomst! - Jongeren in beweging: Gericht op het activeren van zogenoemde onzichtbare jongeren door hen te begeleiden naar een passend traject richting scholing, werk of begeleiding.
• Talentinstrument: Implementatie en doorontwikkeling van een instrument om de talenten van jongeren in kaart te brengen en hen te begeleiden naar passende trajecten die aansluiten bij hun kwaliteiten en ambities.

Voor de themalijn Op het Juiste Spoor is in 2025 een totaalbudget beschikbaar van €252.270.

Van netwerkvoorzieningen naar het betrekken en mobiliseren van bewoners en dorpen 
De uitvoeringsagenda richt zich in de beginfase vooral op “netwerkvoorzieningen” waar de partners in de Maatschappelijke Coalitie een belangrijke rol hebben. Die netwerken zijn erop gericht om bewoners en dorpen te betrekken en te mobiliseren. De volgende fase zal meer gericht zijn op plannen vanuit bewoners en dorpen, de Maatschappelijke Coalitie gaat daartoe na de zomer samen de dorpen in. In de begroting is daar rekening mee gehouden door een deel van het budget te reserveren voor concrete plannen vanuit bewoners en dorpen.

Verbinding met de andere Regio Deals en de Sociale en Economische Agenda Nij Begun 
In de uitvoering van de Regio Deal zoeken we actief de verbinding en samenwerking met de andere Regio Deals van de gemeenten om ons heen. Dit doen we op het gebied van monitoring en evaluatie, maar ook op de inhoud van de verschillende themalijnen. Ook werken we aan een optimale aansluiting op de sociale en economische agenda van Nij Begun.

Monitoring en evaluatie

Monitoring vindt plaats op basis van lerende adaptieve monitoring. Deze aanpak sluit goed aan bij de complexiteit en dynamiek van de Regio Deal en Het Nieuwe Samenspel. Het belangrijkste doel is het stimuleren van leren en het vergroten van het aanpassingsvermogen van (de samenwerking tussen) betrokken partijen. Daarmee draagt het bij aan duurzame verandering, ook voor de periode na de Regio Deal. De aanpak wordt nog verder uitgewerkt, maar zal grofweg bestaan uit de volgende elementen:

• Opstellen van leer- en veranderdoelen: in co-creatie met betrokkenen worden per themalijn (incl. het nieuwe samenspel) de gewenste veranderingen en leerdoelen geformuleerd. Daarbij bouwen we voort op het convenant en de uitvoeringsagenda.
• Identificeren van reflectiemomenten: op vooraf bepaalde momenten wordt gezamenlijk gereflecteerd op voortgang, knelpunten en successen (1x per half jaar).
• Learning histories: per project worden korte, verhalende rapportages opgesteld waarin geleerde lessen, dilemma’s en doorbraken worden vastgelegd.
• Intervisie: regelmatige uitwisseling tussen projectleiders en andere betrokkenen om van elkaar te leren en samen oplossingen te vinden.
• Documenteren: wijzigingen in de aanpak, doelen of samenwerking worden systematisch vastgelegd en besproken.

Financiën en control

In totaal heeft het Rijk voor de Regio Deal Het Hogeland over de gehele periode 2025-2028 een bedrag beschikbaar gesteld van €12,1 miljoen, waarvan €1,85 miljoen beschikbaar is in 2025.

Om uitvoering van de Regio Deal mogelijk te maken, heeft de gemeente – in haar rol als regiokassier – een subsidieregeling opgesteld waarmee de partners (niet zijnde de gemeente) een beroep kunnen doen op deze middelen. De subsidieregeling wordt in de zomer gepubliceerd. Vanaf dat moment kunnen subsidieaanvragen worden ingediend. We streven naar een spoedige behandeling zodat de activi­teiten kunnen starten vanaf 1 september. Een subsidieregeling biedt transparantie en duidelijke spelregels voor subsidieverlening. Het bevordert een eerlijke en zorgvuldige toekenning van middelen en stelt de gemeente in staat op een eenvoudige manier te sturen op de benutting en besteding van de Regio Deal middelen.

De activi­teiten die door de gemeente zelf worden uitgevoerd, worden rechtstreeks gefinancierd vanuit de Regio Deal middelen (dus niet via de subsidieregeling).

Tot slot

De Regio Deal Het Hogeland is in 2025 goed van start gegaan. De maatschappelijke coalitie is gevormd, de organisatiestructuur is ingericht, er ligt een concrete en breed gedragen uitvoeringsagenda en een subsidieregeling om die uitvoeringsagenda mogelijk te maken. Het Nieuwe Samenspel is volop aan de gang en we blijven daarin als maatschappelijke coalitie met elkaar leren, bijsturen en door ontwikkelen. Het is onze ambitie om met het Nieuwe Samenspel via de maatschappelijke coalitie een duurzame samenwerking tot stand te brengen voor de lange termijn, waarbij gemeente en maatschappelijke partners op gelijkwaardige manier samenwerken aan het versterken van de brede welvaart in Het Hogeland. Wij houden u op de hoogte van de verdere voortgang en zijn graag bereid uw vragen te beantwoorden.